De Antwoorden van het Antiglobalisme, van Seattle tot Porte Alegre

Dirk Barrez
262 pagina’s
uitgegeven in 2001

Toen in 1999 het WTO overleg in Seattle werd gesmoord in hevige protesten, werd het duidelijk dat een nieuwe, globale protestbeweging was gebeuren. De pers noemde deze beweging antiglobalisten; zelf spraken de actievioerders van andersglobalisme. Antiglobalisatie suggereert dat de beweging tegen alle vormen van globalisering was, terug wou kruipen achter hermetische landsgrenzen terwijl de protesten in feite waren gericht op één bepaalde vorm van globalisering waarin alleen economische belangen tellen.

Deze vorm van globalisering, die meestal wordt gezien als de enige vorm van globalisering, is gericht op het creëren van een werelwijde vrije markt vrij van enige handelsdrempels, waarbij alles wat bedrijven in de weg staat om handel te drijven, zelfs als daar goede redenen voor zijn, wordt gezien als een handelsdrempel. Dit is het soort globalisering dat wordt nagestreefd door organisaties als de G8, de World Trade Organisation en het International Monetary Fund. Globalisatie ten dienste van het bedrijfsleven, zonder aandacht voor andere belangen.

De ideologie hierachter is die van het radicale vrije markt denken. Alleen een compleet vrije markt, zonder handelsbarrières of andere beperkingen van de speelruimte van bedrijven kan welvaart brengen. Om dit te kunnen berijken moet dus zoveel mogelijk wet- en rgelgeving worden geschrapt, zodat het bedrijfsleven de maximale vrijheid heeft om zichzelf te ontplooien. In deze visie is geen rol weggelegd voor de overheid; deze moet zich zoveel mogelijk buiten de economie houden en zich zeker niet bemoeien met de internationale handel. En als dit niet gebeurd, als een land niet alle kunstmatige belemmeringen en overbodige regelgeving overboord gooit, dan zal dit land stagneren en verarmen. Rijkdom kan alleen worden gecreërd door de markt vrij te laten om haar ding te doen.

Maar in Seattle in 1999 nam een bonte verzameling van actievoerders -vakbonden, milieuactivisten, socialisten, feministen, anarchisten, boeren en vele anderen- afstand van deze visie, in protest tegen de World Trade Organisation conferentie die in de stad plaats vond. En ze protesteerden niet alleen, ze slaagden er in om de conferentie plat te leggen. Een nieuwe beweging was geboren, zo leek het. Natuurlijk bestond deze al langer, maar Seattle was het moment dat de beweging zelf globaliseerde.

Protesteren is goed, maar alleen protesteren is niet voldoende; er moet ook een visie worden ontwikkeld van hoe globalisering wel zou moeten. Hiervoor werd in 2001 het World Social Forum in Porte Alegre (Brazilië), opgericht, als een plaats waar de diverse groepen en mensen betrokken bij het antiglobalisme bij elkaar konden komen. Dirk Barrez was aanwezig op de eerste bijeenkomst en heeft toendertijd een groot aantal interviews afgenomen met bekende en minder bekende activisten. Deze interviews vormen de basis voor dit boek.

Dirk is een Belgische tv journalist, schrijver en activist; hij was in de jaren tachtig betrokken bij de Europese vredesbeweging, en ook actief op het gebied van ontwikkelingssamenwerking. Vanuit die achtergrond heeft hij zijn eigen visie over hoe de antiglobaliseringsbeweging zich zou moeten ontwikkelen. Dit is deels de reden dat hij naar Porte Alegre ging, om zijn visie verder te ontwikkelen en om andere activisten te vragen over hun ideën. In De Antwoorden van het Antiglobalisme probeert hij een breed overzicht te geven van dit alles, van hoe hij en anderen denken over een groot aantal zaken. De onderwerpen die in dit boek behandeld worden varieren dan ook van sociale gerechtigheid, landhervorming, het milieu, landbouw, globale democratie en hoe deze te bereiken, emancipatie, oorlog, enzovoort. Concrete plannen worden natuurlijk niet gegeven, de bedoeling hier is meer om een richting aan te geven.

Zelf was ik het niet helemaal eens met zijn visie, o.a. omdat hij het socialisme wel erg snel verwierp als antwoord op de globalisatie, maar als een introductie tot de breedschaligheid van de antiglobaliseringsbeweging en als denkstuk is dit boek zeker geslaagd.