De Snuffelstaat – Buro Jansen en Janssen

Omslag van De Snuffelstaat


De Snuffelstaat
Buro Jansen en Janssen
223 pagina’s (inclusief index)
Uitgegeven in 2002

Buro Jansen en Janssen –uiteraard vernoemd naar het beroemde detective duo uit Kuifje— is een links onderzoeksbureau opgericht om de verschillende Nederlandse politie en inlichtingendiensten in de gaten te houden. Daarnaast houdt het zich ook in het meer algemeen bezig met het volgen van wetgeving op het terrein van burgerlijke vrijheden. Het werd opgericht in 1984, in een periode dat o.a. de krakersbeweging, maar ook andere linkse groeperingen, steeds meer te maken kregen met politie onderzoeken en spionage door de inlichtingendiensten, als een soort tegenwicht door informatie over deze praktijken te verzamelen en te publiceren. Sindsdien heeft het een goede reputatie opgebouwd als vraagbaak op dit gebied, door zowel zelf te publiceren als door journalisten te assisteren die over deze onderwerpen schrijven.

De Snuffelstaat is één resultaat hiervan, een overzicht van hoe de belangrijkste Nederlandse spionage organisatie, de AIVD (Algemene Inlichtingen en Veiligheids Dienst, voor 2002 de BVD, Binnenlandse Veiligheids Dienst) functioneert en wat haar invloed is op de politiek als ook op de gewone burger. Zowel het werk als de methoden van de AIVD komen aan bod, als de wetgeving waarin deze taken zijn vastgelegd, maar ook de banden die het heeft met andere inlichtingen- en veiligheidsdiensten in binnen- en buitenland.

Dit leest niet altijd even lekker weg. Veel van de behandelde stof is nu é&eacutenmaal, ook voor geinteresseerden, nogal droog. Maar ja, dit is dan ook niet bedoeld als een sensatiestuk of zelfs maar een polemiek tegen de AIVD . De auteurs zien de noodzaak van de AIVD in, zolang deze maar goed omschreven taken en bevoegdheden heeft en de wetgeving maar duidelijke grenzen stelt aan het functioneren ervan. Het probleem is echter dat dit helaas niet het geval is. Zowel de taakstellingen van de AIVD als de instrumenten die het kan gebruiken om haar taken te vervullen zijn doelbewust zo vaag mogelijk gehouden in de huidige wetgeving, zonder al te veel aandacht voor privacy of andere burgerrechten.

De Snuffelstaat werd geschreven naar aanleiding van de nieuwe wetgeving over inlichtingendiensten die dat jaar van kracht werd. Het is hierdoor wat verouderd, doordat het uitkwam voor de moord op Pim Fortuyn en de opkomst van het zogenaamde “Islamitisch terrorisme”. De indruk die je krijgt bij het lezen van dit boek is dat de verschillende veiligheids- en inlichtingendiensten sinds het einde van de Koude Oorlog naarstig op zoek zijn geweest naar nieuwe dreigingen om hun bestaan te rechtvaardigen, zonder al te veel succes. Met de moord op Fortuyn en alles wat daarna gebeurde kregen ze deze bedreiging in de schoot geworpen, hoewel ze toendertijd dit helemaal niet zagen aankomen…

Het beeld dat De Snuffelstaat geeft is er dus nog steeds één van een dienst op zoek naar een dreiging, terwijl de AIVD deze ondertussen al heeft gevonden in terrorismebestrijding. Desondanks blijft dit een bruikbaar naslagwerk, omdat in brede zin de werking van de dienst en de banden die ze heeft met andere diensten niet zoveel is veranderd.

Razzia’s

De Amsterdamse politie is het ook meer dan zestig jaar na dato nog niet verleerd, lijkt het. Want dat was het wat er van het weekend gebeurde, bij die inval. Er was doelbewust een plaats (een kroeg in Zuid-Oost) en een tijdstip (vlak voor een concert van een West Afrikaanse band) uitgekozen voor een politie inval waarvan de bromsnorren wisten dat er veel West Arikanen zouden zijn.

Het was niet zo dat er naar bepaalde personen werd gezocht, zelfs niet als je het smoesje van de pliessie geloofd, dat er vermoedens waren van “internet fraude”. Was dat werkelijk het geval, dan had die inval ook op een ander tijdstip gekund. Dit was dus gewoon een opdrijfactie, een poging om snel veel “criminelen” te kunnen op pakken, door mensen van een bepaalde etniciteit aan te pakken omdat je vermoed dat er onder die groep wel eens illegalen of criminelen kunnen zitten.

Niets anders dan een razzia zoals die in de Tweede Wereldoorlog ook voorkwamen. En het is mogelijk geworden door twee dingen: 1) het verplicht stellen van het dragen van een identiteitsbewijs en 2) het recht van de politie om willekeurige fouilleer acties te houden. Dankzij deze twee dingen is het heel makkelijk geworden om iemand aan te houden zonder dat er van een echte misdaad sprake is.

Bij Amsterdam Centraal denkt Marco Arbouw er net zo over:

Blijkbaar was het doel van de actie dus niet om ‘criminelen’ en ‘overlastveroorzakers’ op te pakken. Die zouden immers strafrechtelijk moeten worden vervolgd – en dat gebeurt niet. De politie mag niet zonder meer overgaan tot aanhouding van mensen zonder dat er een concrete verdenking tegen ze bestaat. Als het werkelijk begonnen was om het aanhouden van criminelen, had de politie zich moeten beperken tot het aanhouden (en vervolgen!) van de van criminele activiteiten verdachte individuen. Hier is, kortom, geen sprake van een gerichte politie-actie tegen misdadigers. Dit is een ordinaire razzia, gericht tegen illegale buitenlanders.

In de reacties op het artikel krijg je natuurlijk weer de gebruikelijke domme Hollanders die niet willen of kunnen snappen wat hier nou zo erg aan is, maar ook een ooggetuigenverslag van iemand die bij de inval aanwezig was en zag hoe de politie optrad:

Op het moment van deze inval was ik zelf aanwezig in het Grandcafe. Men kwam binnen met een zeer groots machtsvertoon waar je als normaal mens behoorlijk van schrikt. Uiteraard heb je niets te vrezen als je de juiste papieren/documenten bezit. Een iedere illegaal in dit land weet dat je opgepakt/uitgezet kunt worden wanneer er bij politiecontrole blijkt dat je illegaal in Nederland verblijft. Het is alleen jammer dat de politie er niet bij stilstaat wat voor impact zo’n inval met veel machtsvertoon bij de onschuldige klanten op dat moment heeft gehad. Daarbij is de eigenaar/ zijn organisatoren van deze uitgaansgelegenheid behoorlijk gedupeerd voor de komende maanden wat klandizie betreft, daar dit niet de “reclame” is in de media waar zij op zitten te wachten. Uiteindelijk wordt er nu niet meer gesproken over het feit of de politie ook daadwerkelijk de op het oog hebbende criminelen hebben opgepakt. Men spreekt alleen nog maar over illegalen. Niet alle illegalen zouden bij voorbaat al bestempeld moeten alszijnde criminelen of overlastveroorzakers. Ieder mens heeft recht op een menswaardige/rechtvaardige behandeling, zolang zij een ander niet tot last zijn. Het politieoptreden tijdens deze avond kon daar echt niet van getuigen naar mijn ervaring gesproken. Politie had puur alleen oog voor de “zwarte” personen, terwijl de flyer die zij op moment van inval uitdeelden opriep tot controle van een iedere aanwezige op dat moment zonder uitzondering. Document aanwezig of niet de “blanken” mochten binnen de kortste tijd gewoon naar buiten lopen zonder enige controle. Waarschijnlijk dacht de politie aan ons gezicht wel af te lezen dat wij geen criminelen konden/zouden zijn. Kan zeggen dat ik door de ervaringen op deze avond mijzelf schaamde voor de nederlandse politie/justitie. Heb nog nooit eerder een duidelijker beeld van discriminatie gezien als op deze avond. Illegaal of niet illegaal, een mens is een mens voor mij ongeacht waar men vandaan komt of wat zijn achtergrond is. Laten we wel onthouden dat niemand voor de lol zijn land en familie achterlaat om elders zijn “geluk” te zoeken. Uiteraard ben ik wel van mening dat men niet ten koste van anderen op een oneerlijke manier zijn geld gaat verdienen, dan moet je ook maar de gevolgen aanvaarden. Maar we moeten als burgers wel oppassen niet iedere buitenlander bij voorbaat al over 1 kam te scheren. Je weet nooit wat jezelf morgen kan overkomen en dan wil je toch ook de kans krijgen om te overleven.

In andere woorden, dit was een voorbeeld van “driving while black” dat de Amerikaanse politie zo geliefd maakt bij de zwarte gemeenschap in dat land…

Minachting voor de wet

Rooieravotr heeft natuurlijk helemaal gelijk als hij het optreden van toenmalig staatssecretaris Rutte hekelt. Rutte werd vorige week op de vingers getikt door een rechter vanwege zijn advies aan de uitkeringsinstanties om toch maar eens vooral op Somaliers te gaan letten omdat die nogal eens zouden frauderen door een Nederlandse uitkering te krijgen terwijl ze in het buitenland werkten. De rechter stelde terecht vast dat dit discriminerend en stigmatiserend is t.o.v. een complete bevolkingsgroep.

De reactie van Rutte? Een onacceptable uitspraak, dit soort maatregelen moest gewoon kunnen en als dit niet kon volgens de bestaande wetgeving dan moest deze maar worden aangepast. Een sterk voorbeeld van de toenemende minachting die er in de politiek bestaat van de rechterlijke macht en de wet. Aan de ene kant roepen bepaalde partijen voortdurend om een strengere wetgeving, aan de andere kant gaan deze piepen zodra de staat of de regering ook wordt geacht zich aan de wet te houden.

Die hypocriete houding wordt veroorzaakt doordat juist deze “law and order” partijen geen benul hebben van wat de rol van de rechterlijke macht is in Nederland, maar het slechts zien als een middel om hun beleid mee uit te oefenen. Ze vergeten dat de rechterlijke macht niet slechts een doorgeefluik van de politiek is, maar de taak heeft wetgeving voorturend te toetsen aan de rechtsbegrippen die wij in Nederland hanteren. En hier hoort dus oook het op de vingers tikken van de regering bij als die zich niet aan de wet houdt…

Politie geweld in Leiden

Op Eurodusnie, een ooggetuigenverslag van hoe een medewerker van een Leidse weggeefwinkel bruut werd gearresteerd en mishandeld toen hij weigerde een legitimatiebewijs te laten zien:

De mij onbekende agent wil het legitimatiebewijs van Hans zien. Hans geeft aan geen reden te zien om zichzelf te legitimeren en ik eigenlijk ook niet: de kwestie met het karton is toch immers in der minne geschikt? Ik confronteer beide agenten met de daarnet gemaakte afspraak en stel dat er geen reden is om van Hans – die zich nota bene in ons gebouw bevindt – te verlangen dat hij zich legitimeert.

‘Dan doen we het anders’ antwoord de mij bekende agent waarop hij samen met zijn collega in een bliksemactie Hans de winkel uit sleurt en via een muur op de grond smijt. Een agent zet zijn knie in Hans zijn rug terwijl de ander hem in de boeien slaat. Hans schreeuwt het uit van de pijn. Nog geen minuut later scheurt de politie auto met Hans op de achterbank naar het politiebureau aan de Lange Gracht, enkele tientallen verbijsterde omstanders achterlatend.

Vier uur later stapt Hans weer de winkel binnen. Om zijn schouder een mitella met daarin een opgezwollen en in verband gewikkelde pols. Zijn hele lichaam doet pijn. Na een uur of twee in de cel te hebben gezeten hebben ze hem naar de EHBO post van het ziekenhuis gebracht waar hij is verzorgd. Daarna is hij in vrijheid gesteld met als afscheidscadeau een boete voor het niet legitimeren en een boete voor het niet op de juiste manier aanbieden van huishoudelijke afvalstoffen.

Het is in deze zaak al onduidelijk of de agenten überhaubt wel om een legitimatiebewijs mochten vragen, aangezien ze zich niet op de openbare weg bevonden, maar in ieder geval laat dit incident weer zien hoe een puur administratief vergrijp aanleiding kan zijn voor politie geweld. Mede daarom zou de identificatieplicht moeten worden afgeschaft.