De illusie van de vrije markt

Nederland heeft als klein, dichtbevolkt land relatief veel last van vervuiling door zogenaamd fijn stof, waarvan veel afkomstig is van (diesel)auto’s. Daarom wilde de regering vorig jaar al een roetfilter op dieselauto’s invoeren, maar daar stak de Europese Commissie een stokje voor. Vorige week heeft het Europese Hof van Justitie dit verbod goedgekeurd, omdat een roetfilter verplichting in strijd zou zijn met “de vrije markt”. Dit ondanks dat alle autofabrikanten verplicht zouden zijn om een roetfilter op hun dieselmodellen aan te brengen. Blijkbaar is zo’n maatregel alleen toegestaan als het in heel de EU wordt doorgevoerd.

Het is een typisch voorbeeld van de illusie van de vrije markt. In de ideologie van de vrije markt wordt de verplichte roetfilter niet gezien als een legitieme maatregel van de Nederlandse regering om de lucht kwaliteit in het land te bevorderen, maar als een illegitieme maatregel om de vrije handel in dieselauto’s in te perken. Als mensen een auto willen met roetfilter dan moeten ze daar zelf voor kiezen, maar ze moeten ook de vrijheid hebben om een auto zonder roetfilter te kiezen. Dat hun keuze schadelijke gevolgen heeft voor anderen valt buiten het vrije markt denk-kader. De vrije markt legt dus wel degelijk beperkingen op aan de keuzevrijheid van haar deelnemers.

Maar eigenlijk doet de vrije markt zelf helemaal niets. Als de Nederlandse regering een roetfilter voor dieselauto’s verplicht wilt stellen, dan moet de Europese Unie er aan te pas komen om dit te verbieden. Alleen door het invoeren van een hele reeks van verdragen, internationale regelgeving en nationale wetgeving kan het natuurlijke streven om de markt te reguleren worden bedwongen. Dit is trouwens geen nieuw verschijnsel. John Gray, een Brits econoom die o.a. doro Margaret Tatcher veel werd geraadpleegd, heeft een aantal jaren geleden hier al een boek over geschreven, False Dawn. Hierin bescrhijft hij hoe het beeld van de ideale vrije markt uit het Engeland van de negentiende eeuw alleen in stand kon worden gehouden door voortdurend overheidsingrijpen, door tegen elke poging de markt in te perken streng op te treden.

Er is dus een natuurlijke impuls om grenzen te stellen aan de markt, niet alleen door overheden die andere belangen dan de economische wilt beschermen of door arbeiders die zichzelf willen onttrekken aan een onderlinge concurrentiestrijd, maar ook door bedrijven, die al snel leren dat het handiger is om niet al te veel te concurreren en de markt een beetje te verdelen dan op het scherp van de snede volgens de vrije markt theorie te opereren.Dan hebben we het er nog geeneens over dat in een echt vrije markt, bedrijven dus ook geen bescherming genieten tegen fraude of andere misdaden.

Dat de vrije markt als de natuurlijke staat van de economie wordt gepresenteerd en niet als iets dat louter in stand wordt gehouden door een complex stelsel van nationale en internationale wet- en regelgeving — in principe dus enkel door de bescherming van de overheid — is een kwestie van ideologie. Hierdoor wordt elke poging to regulatie, hoe onschuldig ook, al snel gezien als iets onnatuurlijks of zelfs kwaadaardigs. En dat maakt het dus makkelijker om bv. een maatregel ter bescherming van de luchtkwaliteit in Nederland af te schilderen als een inbreuk op de rechten van de autofabrikanten te verkopen wat zij willen.

Rekeningrijden

Het is ook geen wonder dat het rekeningrijden weer wordt uitgesteld, want het is ook gewoon verdomd lastig om voor elkaar te krijgen, nog even afgezien van de vraag of je het er mee eens bent of niet.de automobilist moet gaan betalen voor het autorijden, waarbij sommige tijden/plekken zwaarder zullen worden aangeslagen dan anderen. Dus als je in de spits op de A2 rijdt bv. zal je meer betalen dan in het weekend op een b-weggetje in Zeeland.

Klinkt simpel, maar er komt heel wat bij kijken.

Zou je alleen het totaal aantal kilometers dat iedereen rijdt willen verminderen, dan is het eenvoudig: verhoog bv. de accijns of benzine, of hef belasting op elke gereden kilometer. Dat laatste kan m.b.v. een eigen odometer, of door te vertrouwen op de kilometerteller die in de auto is ingebouwd.

Maar ja, het doel is niet alleen om het totaal aantal kilometers terug te dringen, het doel is het rijden op bepaalde tijden en plekken te ontmoedigen. Dan moet je dus een systeem in elke auto hebben dat niet alleen kan bijhouden hoeveel kilometers je maakt, maar ook waar en wanneer je die maakt. Dan heb je dus een systeem nodig dat kan praten met de buitenwereld, met een GPS systeem bv. of met detectoren langs de snelweg die het vertellen waar het is. Dat wordt al wat ingewikkelder; en ingewikkelder betekent altijd duurder.

Ga maar na: de apparatuur en software om dat allemaal te registreren moet ontwikkeld worden en in elke auto worden ingebouwd. Langs de snelweg moet waarschijnlijk ook apparatuur komen om je auto te vertellen waar die is en dan moet er ook nog eens software worden ontwikkeld voor de belastingdienst om de info uit je auto te trekken en er vervolgens een leuke nota van te maken. Da’s een leuke klus.

Niet zo leuk is dat al die informatie die voor deze vorm van rekeningrijden nodig is, een fors verlies van je privacy betekent. De overheid weet straks niet alleen welke auto je hebt en hoeveel je erin rijdt, maar ook waar en wanneer je dat doet. Tuurlijk, die informatie is in eerste instantie alleen bedoeld om jouw nota te kunnen samenstellen, maar we weten allemaal dat informatie die toch aanwezig is al snel voor andere doeleinden kan worden misbruikt. Voor de pliessie zou het een uitkomst zijn, om zo de gangen van een verdachte te kunnen nagaan…

Da’s het nadeel van al die slimme IT technologie. Het wordt steeds makkelijker om informatie over mensen te vergaren en dus wordt de drempel om gebruik te gaan maken van die informatie ook steeds lager. Misschien vind je dat niet erg “omdat je toch niks te verbergen hebt”, maar als de overheid beschikt over deze gegevens, hoe lang duurt het dan voordat anderen er ook over kunnen beschikken?

Razzia’s

De Amsterdamse politie is het ook meer dan zestig jaar na dato nog niet verleerd, lijkt het. Want dat was het wat er van het weekend gebeurde, bij die inval. Er was doelbewust een plaats (een kroeg in Zuid-Oost) en een tijdstip (vlak voor een concert van een West Afrikaanse band) uitgekozen voor een politie inval waarvan de bromsnorren wisten dat er veel West Arikanen zouden zijn.

Het was niet zo dat er naar bepaalde personen werd gezocht, zelfs niet als je het smoesje van de pliessie geloofd, dat er vermoedens waren van “internet fraude”. Was dat werkelijk het geval, dan had die inval ook op een ander tijdstip gekund. Dit was dus gewoon een opdrijfactie, een poging om snel veel “criminelen” te kunnen op pakken, door mensen van een bepaalde etniciteit aan te pakken omdat je vermoed dat er onder die groep wel eens illegalen of criminelen kunnen zitten.

Niets anders dan een razzia zoals die in de Tweede Wereldoorlog ook voorkwamen. En het is mogelijk geworden door twee dingen: 1) het verplicht stellen van het dragen van een identiteitsbewijs en 2) het recht van de politie om willekeurige fouilleer acties te houden. Dankzij deze twee dingen is het heel makkelijk geworden om iemand aan te houden zonder dat er van een echte misdaad sprake is.

Bij Amsterdam Centraal denkt Marco Arbouw er net zo over:

Blijkbaar was het doel van de actie dus niet om ‘criminelen’ en ‘overlastveroorzakers’ op te pakken. Die zouden immers strafrechtelijk moeten worden vervolgd – en dat gebeurt niet. De politie mag niet zonder meer overgaan tot aanhouding van mensen zonder dat er een concrete verdenking tegen ze bestaat. Als het werkelijk begonnen was om het aanhouden van criminelen, had de politie zich moeten beperken tot het aanhouden (en vervolgen!) van de van criminele activiteiten verdachte individuen. Hier is, kortom, geen sprake van een gerichte politie-actie tegen misdadigers. Dit is een ordinaire razzia, gericht tegen illegale buitenlanders.

In de reacties op het artikel krijg je natuurlijk weer de gebruikelijke domme Hollanders die niet willen of kunnen snappen wat hier nou zo erg aan is, maar ook een ooggetuigenverslag van iemand die bij de inval aanwezig was en zag hoe de politie optrad:

Op het moment van deze inval was ik zelf aanwezig in het Grandcafe. Men kwam binnen met een zeer groots machtsvertoon waar je als normaal mens behoorlijk van schrikt. Uiteraard heb je niets te vrezen als je de juiste papieren/documenten bezit. Een iedere illegaal in dit land weet dat je opgepakt/uitgezet kunt worden wanneer er bij politiecontrole blijkt dat je illegaal in Nederland verblijft. Het is alleen jammer dat de politie er niet bij stilstaat wat voor impact zo’n inval met veel machtsvertoon bij de onschuldige klanten op dat moment heeft gehad. Daarbij is de eigenaar/ zijn organisatoren van deze uitgaansgelegenheid behoorlijk gedupeerd voor de komende maanden wat klandizie betreft, daar dit niet de “reclame” is in de media waar zij op zitten te wachten. Uiteindelijk wordt er nu niet meer gesproken over het feit of de politie ook daadwerkelijk de op het oog hebbende criminelen hebben opgepakt. Men spreekt alleen nog maar over illegalen. Niet alle illegalen zouden bij voorbaat al bestempeld moeten alszijnde criminelen of overlastveroorzakers. Ieder mens heeft recht op een menswaardige/rechtvaardige behandeling, zolang zij een ander niet tot last zijn. Het politieoptreden tijdens deze avond kon daar echt niet van getuigen naar mijn ervaring gesproken. Politie had puur alleen oog voor de “zwarte” personen, terwijl de flyer die zij op moment van inval uitdeelden opriep tot controle van een iedere aanwezige op dat moment zonder uitzondering. Document aanwezig of niet de “blanken” mochten binnen de kortste tijd gewoon naar buiten lopen zonder enige controle. Waarschijnlijk dacht de politie aan ons gezicht wel af te lezen dat wij geen criminelen konden/zouden zijn. Kan zeggen dat ik door de ervaringen op deze avond mijzelf schaamde voor de nederlandse politie/justitie. Heb nog nooit eerder een duidelijker beeld van discriminatie gezien als op deze avond. Illegaal of niet illegaal, een mens is een mens voor mij ongeacht waar men vandaan komt of wat zijn achtergrond is. Laten we wel onthouden dat niemand voor de lol zijn land en familie achterlaat om elders zijn “geluk” te zoeken. Uiteraard ben ik wel van mening dat men niet ten koste van anderen op een oneerlijke manier zijn geld gaat verdienen, dan moet je ook maar de gevolgen aanvaarden. Maar we moeten als burgers wel oppassen niet iedere buitenlander bij voorbaat al over 1 kam te scheren. Je weet nooit wat jezelf morgen kan overkomen en dan wil je toch ook de kans krijgen om te overleven.

In andere woorden, dit was een voorbeeld van “driving while black” dat de Amerikaanse politie zo geliefd maakt bij de zwarte gemeenschap in dat land…

Afghanistan: wittebroodsweken zijn voorbij

Met het sneuvelen van twee Nederlandse soldaten in Afghanistan in minder dan een week tijd lijken de wittebroodsweken van “onze jongens” daar nu definitief voorbij. We hebben lang kunnen blijven geloven dat het Nederland anders zou vergaan dan de Amerikanen, of de Britten of de Canadezen, dat wij wel in staat zouden zijn om een “opbouw missie” te blijven en geen “vecht missie”, maar die hoop lijkt nu vervlogen.

Niet dat deze hoop ooit meer dan ijdele hoop was. Misschien dat onder ideale omstandigheden een opbouw missie zin heeft, maar in de context van de Amerikaanse “war on terror”, die door veel Islamieten toch vooral asl een oorlog tegen de Islam wordt gezien, zeker na de invasie van Irak en zeker na de onthullingen over Guantanamo Bay en Abu Ghraib, als ook over soortgelijke Afghaanse gevangenissen, heeft zo’n missie helemaal geen kans. In deze situatie maakt het niet uit hoe goed je verstandhouding met de plaatselijke bevolking is, of hoe nobel je doelstellingen: utieindelijk blijf je de bezetter.

Zelf ben ik steeds van mening geweest dat de Amerikaanse oorlog tegen Afghanistan net zo’n misdaad was als de latere oorlog tegen Irak en dat Nederland er dus medeschuldig aan is, door bij te dragen aan de bezetting van een vreemd land. Het maakt niet uit of we een goede of een slechte bezetter zijn, we blijven een bezetter. Ik denk dus niet, zoals de officiele lezing schets, dat onze aanwezigheid het geweld zou beteugelen. Integendeel, onze aanwezigheid lokt juist geweld uit en alleen door het land te verlaten kan dit worden ingetoomd.

Open brief aan het NOS Journaal

Geachte redactie van het NOS (8 uur) Journaal,

De volgende keer dat er weer een nieuwsbericht is over de overlast van hangjongeren, of over nieuwe maatregelen om de overlast van vervelende jongeren in te tomen, zouden jullie dat dan niet weer willen illustreren door het tonen van vooral weer zwarte of Marokkaanse jongens op school of op scooters? Het is tenslotte niet echt netjes om beelden te laten zien van toevallige groepen jongeren bij een bericht dat hen onwillekeurig bestempeld als halve of hele criminelen.

Liefs,

Martin